Beslenmesine özen gösterenlerden biriyseniz, mutlaka tükettiğiniz besinlerin içeriğindeki yağ oranına da dikkat ediyor olmalısınız. Peki, söz konusu besinlerin hangi tür yağ içerdiğini de aynı düzeyde önemsiyor musunuz?
Beslenme alışkanlıkları ile ilgili halk arasında yaygınlaşmış, fakat hiçbir bilimsel temeli olmayan düşüncelerden biri de yağ tüketimi konusunda ortaya çıkıyor. Söz konusu yaygın kanıya göre bireyler, özellikle de kilo vermek istediklerinde yağ çeşitlerini tamamen hayatından çıkarmaya yöneliyor. Fakat insan vücudu, ihtiyaç duyduğu enerjinin büyük bir bölümünü yağlar aracılığıyla karşılayabiliyor. Bilinçli bir beslenme için yapılması gereken ise yağ tüketimini tamamen bırakmak değil, sağlıklı yağ çeşitlerini diyete dahil etmek oluyor!
Besinlerde Bulunan Yağ Çeşitleri Nelerdir?
Temelde her biri yüksek miktarda hidrojen ve karbon atomu zincirlerinden oluşan yağ çeşitleri gerek fiziksel yapıları gerekse de kimyasal bileşenleri açısından farklılık gösteriyor. Bu yağ çeşitleri arasında insan tüketimine uygun olanlar ise esasında çoğu kişinin aşina olduğu isimleri taşıyor:
- Doymuş yağlar
- Doymamış yağlar
- Trans yağlar
Bu ifadeler size de tanıdık geldi, öyle değil mi? Çünkü bu yağ çeşitlerinin isimleri satın alınan gıda ürünlerinin ambalajlarında, reklam kampanyalarında ya da sağlık otoritelerinin tavsiyelerinde sıkça yer alıyor. Fakat yine de tam olarak neyi ifade ettikleri ya da hangisinin yararlı/zararlı olduğu çok da iyi bilinmiyor. Öyleyse, neredeyse her gün tükettiğiniz bu yağ çeşitleri hakkında daha fazla bilgi edinmeye ne dersiniz?
Doymuş Yağ Nedir?
Doymuş yağ, çift bağlı karbon atomlarının hidrojen ile reaksiyona girmesiyle meydana gelen yağ çeşitlerini ifade ediyor. Oda sıcaklığında katı halde bulunan bu yağlar, “katı yağ” olarak da isimlendirilebiliyor. Genellikle hayvansal kaynaklı olan doymamış yağların, Hindistan cevizi ve hurma gibi tropikal yağlarda da mevcut olduğu biliniyor. Doymuş yağlar, aşırı tüketimi halinde yaşamsal fonksiyonları tehdit eden ciddi problemlere yol açabiliyor.
Doymamış Yağ Nedir?
Doymamış yağ, hidrojen atomları ile bağlanmamış karbon zincirlerinden oluşan yağ çeşitlerini ifade ediyor. Tekli doymuş yağ ve çoklu doymuş yağ olmak üzere ikiye ayrılan bu yağ çeşitlerinin her biri, oda sıcaklığında sıvı halde bulunuyor. Doymamış yağların kaynağı olarak ise bitkisel gıdalar ve balık çeşitleri gösteriliyor. Uzmanlar, günlük beslenmede doymuş ya da trans yağ yerine doymamış yağlara ağırlık verilmesini tavsiye ediyor.
Tekli Doymamış Yağ
Tekli doymamış yağ ifadesi, karbon zincirinde bir adet doymamış (hidrojen ile reaksiyona girmemiş) bağ barındıran yağ çeşitleri için kullanılıyor. Oda sıcaklığında sıvı halde bulunan bu yağ çeşitleri, soğutulduğunda katılaşma eğilimi gösterebiliyor. Tekli doymamış yağ moleküllerinin zeytinyağının içeriğinde de yer aldığı biliniyor.
Çoklu Doymamış Yağ
Çoklu doymamış yağ, birden fazla doymamış bağ ile oluşan moleküllerin adlandırılmasında kullanılıyor. Tıpkı tekli doymamış yağlar gibi bu yağ çeşitlerinin de oda sıcaklığında sıvı, daha soğuk ortamlarda ise katı formda olduğu gözlemleniyor. Zeytinyağı, içeriğinde çoklu doymamış yağ molekülleri de barındırıyor.
Trans Yağ Nedir?
Trans yağlar, doğal ve yapay olmak üzere ikiye ayrılıyor. Bazı hayvan türlerinin bağırsaklarında üretilen trans yağ çeşitleri, bu sınıflandırmada “doğal trans yağlar” grubuna dahil oluyor. Ayrıca hayvanların etleri ve sütleri de bu yağı az miktarda da olsa içerebiliyor.
Yapay trans yağlar ise sıvı bitkisel yağların endüstriyel ortamda hidrojen ile işlenerek katılaştırılması yoluyla elde ediliyor. Bu işlem, yiyeceklerin dayanıklılığını artırırken besleyicilik seviyelerinin düşmesine yol açıyor. İster doğal olsun ister yapay, trans yağlar her koşulda en zararlı yağ çeşidini oluşturuyor!
Tüm bu anlatılanlardan da anlaşılacağı üzere, sağlıklı ve dengeli bir beslenme için trans yağdan kesinlikle uzak durulması gerekiyor. Bunun yerine doymamış yağ tüketimini tercih edildiğinde çok daha kaliteli bir yaşam mümkün hale geliyor. Bu da zeytinyağının insan beslenmesindeki önemini bir kez daha ortaya koyuyor!