Zeytinyağı filtreleme süreci, yağın raf ömrünü korumak için katı tortuları ve nemi uzaklaştırmayı amaçlar. Filtrasyonun zeytinyağında kullanılan zeytin türleri ve filtrasyon sistemlerine bağlı olarak yağın kalitesi üzerinde önemli bir etkisi var. Filtreleme üzerine yapılan araştırmalara bakıldığında sürecin faydalarına dair farklı bulgular olduğu görülüyor. Şimdi gelin beraber zeytinyağı filtreleme süreçlerine, filtrelemenin kaliteyi etkileyip etkilemediğine, filtrelenmiş ve filtresiz zeytinyağının farklarına bir bakalım.
Zeytinyağı Filtreleme Süreci: Adım Adım Açıklama
Zeytinyağı filtreleme süreci, zeytinyağı üretiminin önemli bir aşaması. Zeytinyağı, zeytin meyvesinden elde edilen ve yaygın olarak tüketilen bir bitkisel yağ olarak biliniyor. Gıda olarak kullanılmasının yanında ilaç ve kozmetik alanlarında da bolca yararlanılıyor. Zeytinyağı üretimi ise birçok aşama sonucu oluşan bir süreci kapsıyor. Bu aşamalar; toplama ve temizleme, ezme ve öğütme, yağın çıkarılması, filtreleme, ayrıştırma ve şişeleme olarak ifade edilebilir. Şimdi tüm aşamaların detaylarına adım adım göz atalım.
Toplama ve Temizleme
Zeytinler narin bitkiler oldukları için hasat sırasında ve fabrikaya taşıma aşamasında dikkatli olunması gerekiyor. Zeytinler toplandıktan sonra zeytinyağının üretileceği fabrikaya taşınıyor. Fabrikaya ulaşan zeytinler önce dallar, yapraklar ve taş gibi yabancı maddelerden arındırılıyor. Daha sonra zeytinler özel bir makineye gönderilerek yıkanıyor. Bu süreçte hasar görmüş ya da bozulmuş zeytinler ayıklanıyor. Böylece sadece kaliteli zeytinler yağa dönüştürülmek üzere ayrılıyor. Kaliteli zeytinlerin seçimi, üretilen yağın lezzeti ve kalitesi açısından kritik öneme sahip.
Ezme ve Öğütme
Zeytinler işlenirken önce bir hamur haline getiriliyor. Zeytinler istenen incelikte öğütüldükten sonra büyük bir vida karıştırıcıya aktarılıp yaklaşık 20 ila 30 dakika boyunca karıştırılıyor. Bu karıştırma işlemi zeytinden yağın daha etkili şekilde çıkarılmasını sağlıyor. Karıştırma süresi, elde edilecek yağın miktarını ve kalitesini doğrudan etkiliyor.
Yağın Çıkarılması
Yağın çıkarılması işlemi iki ana yöntemle gerçekleştiriliyor. Yöntemlerin detayları ise şu şekilde:
- Sıkma yöntemi, zeytinleri büyük bir çelik plaka üzerinde yüzlerce kilogramlık basınç uygulayarak yağı sıkıştırmak suretiyle yapılıyor. Geleneksel bir yöntem olan sıkma, özellikle sızma zeytinyağı üretiminde kullanılıyor.
- Santrifüjleme yönteminde ise yüksek hızlı bir öğütücü kullanılarak zeytinler ezilip karıştırılıyor. Daha sonra oluşan zeytin ezmesi santrifüj cihazına yerleştiriliyor ve burada yağ ile su karışımı birbirinden ayrılıyor. Santrifüjleme, daha modern ve verimli bir yöntem olarak kabul ediliyor. Süreci hızlandırdığı için daha fazla yağ elde edilmesini sağlıyor.
Filtreleme
Zeytinyağı sıkma ya da santrifüjleme işleminden geçmesinin ardından içerisinde hala bitki dokusu ve diğer partiküller gibi ek maddeler bulunuyor. Bu nedenle yağın filtrelenmesi gerekiyor. Filtreleme aşamasında kullanılan ekipmanlar genellikle paslanmaz çelikten yapılmış filtre yuvaları ve polipropilen (PP) sıvı filtre torbaları gibi filtreleme sarf malzemeleri olmalı. Filtreleme işlemi, zeytinyağının saflığını ve kalitesini artırarak uzun süre saklanabilir hale getiriyor.
Ayrıştırma
Zeytinyağı çıkarıldıktan sonra hala bir miktar su içerebiliyor. Nedeni ise zeytinlerin doğal olarak su barındırması. Yüksek kaliteli saf zeytinyağı elde etmek için yağ santrifüj makinelerine yerleştirilerek kalan su ayrıştırılıyor. İşlem sonunda zeytinyağı tamamen saflaştırılıp büyük yağ varillerine aktarılıyor. Zeytinyağının kalitesini arttırmak konusunda ayrıştırmak oldukça önemli.
Şişeleme
Zeytinyağı üretim sürecinin son aşaması ise şişeleme. Filtreleme ve ayrıştırma işlemlerinin ardından zeytinyağı temizlenmiş ve sterilize edilmiş şişelere dolum makineleri aracılığıyla dolduruluyor. Şişeler kapaklanıp etiketlenir ve ardından paketlenerek depolara gönderiliyor. Zeytinyağının kalitesini korumak için direkt güneş ışığına ve yüksek sıcaklığa maruz kalmaması önemli. Bu da zeytinyağının serin ve karanlık bir ortamda saklanmasını gerektiriyor. Zeytinyağı üretim sürecinde aşamaların doğru şekilde ilerlemesi zeytinyağının kalitesinde rol oynayabiliyor.
Filtreleme Zeytinyağının Kalitesini Nasıl Etkiler?
Sızma zeytinyağı yani VOO, tohumlardan değil doğrudan meyveden elde edilen bir yağ olmasıyla eşsiz ve değerli bir besin. Zeytinyağı, yalnızca mekanik ve fiziksel süreçlerle elde ediliyor. Süreçler arasında zeytinlerin yıkanması, ezilmesi, yoğrulması, santrifüjle ayrıştırılması ve isteğe bağlı olarak paketleme öncesi filtrelenmesi yer alıyor. Uluslararası Zeytin Konseyi’ne (IOC) göre duyusal ve kimyasal analizlere dayanarak zeytinyağları pazarda üç kalite kategorisine ayrılıyor. Bunlar; sızma zeytinyağı (EVOO), zeytinyağı (VOO) ve sıradan zeytinyağı (OVOO)’dır. İçlerinde en yüksek kalite sınıfına dahil olan ise sızma zeytinyağı.
Araştırmalar filtrasyonun zeytinyağı üretiminde son aşama olarak ürünün niteliklerini korumada kritik bir rol üstlendiğini vurguluyor. Filtrasyon sırasında önemli miktarda kimyasal ve fiziksel değişiklikler meydana geliyor. Yağdaki asılı parçacıkların filtrelenmesiyle elde edilen ürünün kalite parametreleri ve raf ömrü pozitif ya da negatif yönde etkilenebiliyor. Filtrasyonun yağ üzerindeki etkileri zeytinin kimyasal bileşimi, kullanılan zeytin çeşidi ve uygulanan filtrasyon yöntemi gibi birçok faktöre bağlı. Ancak literatürdeki araştırmalar incelendiğinde filtrasyonun zeytinyağı kalitesi üzerindeki etkileri konusunda net bir sonuca varmak da zorlaşıyor. Çünkü bazı çalışmalar filtrasyonun faydalı olduğunu belirtirken diğerleri olumsuz etkilerine dikkat çekebiliyor.
Filtrelenmiş Zeytinyağı ile Filtresiz Zeytinyağı Arasındaki Fark
Zeytinyağı kalitesini belirleyen birçok faktör var. Filtreleme işlemi tek başına kaliteyi belirlemek için yeterli değil. Filtrelenmiş veya filtresiz zeytinyağı arasında tercih yapmak, tamamen kişisel damak zevkine bağlı.
Filtrelenmiş zeytinyağı, daha berrak ve pürüzsüz bir görünüme sahip. Zeytin parçacıkları ve tortulardan arındırılıyor. Filtreleme, zeytinyağı içindeki zeytin parçacıkları ve nemi uzaklaştırdığı için yağın şeffaf bir görünümü oluyor. Bu nedenle filtrelenmiş yağlar daha hafif ve temiz bir tada sahip oluyor. Ayrıca filtrelenmiş zeytinyağları, raf ömrü bakımından daha dayanıklı olabiliyor. Nedeni de içindeki parçacıklar ayrıştırıldığı için daha az bozulma riski taşıması.
Filtresiz zeytinyağı ise daha bulanık görünüyor. Şişenin dibinde zeytin parçacıkları veya tortu birikintisi gözlemlenebiliyor. Filtresiz yağlar, zeytinin güçlü aromasını ve lezzetini koruduğu için daha yoğun ve belirgin bir tat arayanlar için ideal. Özellikle soğuk yemeklerde zeytinyağının doğal lezzetini hissetmek isteyenler, filtresiz zeytinyağını tercih edebiliyor. Ancak içeriğindeki su ve enzimler nedeniyle filtresiz yağlar, daha kısa sürede bozulma riski taşıyabiliyor. Bu zeytinyağlarının koyu şişede saklanması gerekiyor çünkü ışık ve oksijenle temasını böylece minimuma indirilebiliyor.
Filtrelenmiş ya da filtresiz zeytinyağı seçimi, zeytinyağının üretim yöntemine ve zeytinin yetiştirilme şartlarına bağlı olarak kaliteyi belirliyor. Her iki tür de farklı niteliklere sahip. Bu nedenle hangisini tercih edeceğinize karar verirken kullanım amacınıza ve kişisel zevklerinize bakmalısınız.
Zeytinyağı Nasıl Saklanmalıdır?
Gerçek zeytinyağının tadını ve besin değerini korumak için dikkatli bir şekilde saklamak gerekiyor. Zeytinyağını güneş ışığından ve havadan uzak tutmak, kalitesinin bozulmaması açısından oldukça önemli. Oleamea, ihtiyaçları karşılamak için ürünlerini koyu renkli cam şişelerde ve hava geçirmeyen kapaklarla sunuyor. Böylece yağlar daha uzun süre taze kalıyor. Zeytinyağınızı serin ve kuru bir ortamda kapaklı bir şekilde saklayarak ilk günkü tazeliğini koruyabilirsiniz. Natürel veya organik sızma zeytinyağlarında fiziksel filtrasyon uygulandığı için zamanla tabanda tortu oluşabiliyor. Ancak bu yağın bozulduğunu değil, besin değerinin yüksek olduğunu ve doğal bir yapıya sahip olduğunu gösteriyor.
Pek çok yemeğinizde kullanabileceğiniz kaliteli zeytinyağlarını Oleamea’da bulabilirsiniz. Erken hasat, olgun hasat, yeni hasat, natürel sızma birçok zeytinyağını istek ve ihtiyaçlarınıza göre tercih edebilirsiniz.
Kaynaklar:
https://www.hongtekfiltration.com/news/olive-oil-filtration.html