Türk ve Ege mutfağının vazgeçilmez lezzetlerinden olan zeytinyağının tarihini keşfetmeye hazır mısınız? Zeytinyağı ilk nasıl ortaya çıktı, hangi yöntemlerle elde edildi? Haydi bu konuları mercek altına alalım!
Yaygın olarak kullandığımız birçok bitkisel yağ çeşidi gibi zeytinyağının tarihi de çok eskilere dayanıyor. Peki, insanlık tarihinin başlarından beri kullanıldığı düşünülen zeytinyağının, hangi tarihsel süreçlerden geçerek günümüze ulaştığını siz de merak ediyor musunuz? Cevabınız evet ise zeytinyağının tarihi ve özelliklerine gelin daha yakından bakalım!
1. Zeytinyağı İlk Ne Zaman Kullanıldı?
Zeytinyağı tarihi ile ilgili yapılan arkeolojik araştırmalar, bu doğal lezzetin çok eski dönemlerden beri hayatımızda olduğunu gösteriyor. Ege Bölgesi ve çevresinde bulunan kalıntıların yanı sıra, yazıtlar ve ticaret anlaşmaları ile ilgili belgeler de bu bilgiyi kanıtlar nitelikte. Ege Denizi’nde yer alan Santorini Adası topraklarında bulunan en eski kalıntılar ele alındığında, zeytinyağı tarihinin milattan önce (MÖ) 40 bin yılına kadar dayandığı sonucu çıkarılıyor. Ancak somut veriler bu tarihi gösterse de zeytinden yağ üretme işinin çok daha eski yıllara dayandığı düşünülüyor.
Zeytinyağı tarihi araştırılırken her ne kadar Girit ve çevresine öncelik verilse de Kuzey Afrika topraklarında da buna yönelik izlere rastlamak mümkün. Çünkü bu coğrafyada da zeytinden yağ üretildiğine dair MÖ 15 bin yılına dayanan kalıntılar bulunuyor. Bu da zeytinyağı üretiminin antik zamanlarda yüzyıllar içerisinde tüm dünyaya yayıldığına dair güçlü ipuçları veriyor. Özetle; zeytinyağı tarihi ile ilgili yapılan çalışmalar, günümüzden çok eski zamanlarda yaşamış insan topluluklarının bitkilerden ve özellikle de zeytinden yağ elde edebildiğini ve bunun oldukça yaygın bir yöntem olduğunu gösteriyor.
1.1. Zeytinyağının İlk Kullanım Amacı Neydi?
İnsanlık tarihinin eski çağlarında, yani tıp biliminin henüz ortaya çıkmadığı ya da gelişmediği dönemlerde, insanlar hastalıkların tedavisini doğadaki mucizevi bitkilerde arıyorlardı. Özellikle birçok bitki gerek yağları çıkarılarak gerekse de kaynatılarak çeşitli rahatsızlıklar için kullanılıyordu. İşte zeytin de insanlığın ilk zamanlarından beri mucize olarak görülen bu bitkiler arasında yer alıyor.
Bitkilerden yiyecekleri aromalandırmak için de faydalanabileceğini keşfeden insanoğlu, bu kaynaklardan yağ elde etme işlemini zamanla oldukça yaygın bir hale getirdi. Hatta topluluklar arasındaki ticarette, özellikle de zeytinyağı büyük bir yer tutar hale gelmişti. Öyle ki Ege Denizi çevresindeki arkeolojik kalıntılar incelendiğinde, eski dönemlere ait birçok ticaret anlaşmasında zeytinyağı ile ilgili bilgilerin yer aldığı görülüyor.
2. Tarihte Zeytinyağı Hangi Yöntemlerle Yapılıyordu?
Zeytinyağı tarihi ile ilgili bilgiler göz önüne alındığında, bu lezzet kaynağının çeşitli şekillerde elde edildiğini görmek mümkün. Bulunan kalıntılar zeytinyağının ilk olarak zeytinlerin ayak ile ezilmesiyle elde edildiğini gösteriyor. Bu yöntem aynı zamanda üzüm için de kullanılıyordu.
2.1. Günümüze Miras Kalan Yöntem Hangisi?
Zeytinyağı yapımının ilk aşamaları ile ilgili önemli bilgiler barındıran Antik Yunan kaynakları, daha sonra zeytinlerin üst üste iki taş kullanılarak ezilmeye başladığını gösteriyor. Bu şekilde elde edilen zeytinyağları miktar olarak ihtiyaçları karşılamada yetersiz kalınca, anlaşılan o ki daha verimli yöntemler de aranmaya başlamış.
Kayıtlara göre, buhar yardımıyla daha fazla zeytinyağı elde etmeye çalışan üreticiler bu konuda da epey başarılı olmuş. Ancak buhar ile damıtma yöntemi yağın besin değerlerinin düşmesine yol açabildiğinden, bugün üretimde ağırlıklı olarak ezme ve sıkma yönteminden faydalanılıyor. Günümüzde ise zeytinyağı üretiminde tüm bu doğal yöntemlerden ilham alınarak geliştirilen hidrolik ve motorlu presler kullanılıyor.
3. Zeytinyağının Özellikleri Nelerdir?
Yemeklerde, soslarda ve salatalarda kullanılan tüm yağ çeşitlerinin kendilerine özgü bazı nitelikleri bulunuyor. Zeytinyağının özellikleri incelendiğinde ise insanlığın neden çok eski zamanlardan beri bu eşsiz lezzeti ürettiği ve yaygın olarak kullandığı açıkça anlaşılıyor. Bu doğrultuda, zeytinyağının bazı özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Zeytinyağının tadı ve aroması, üretiminde kullanılan zeytinin yetiştiği bölgeden hasat zamanına kadar birçok farklı koşula göre değişiyor. Bu durum da farklı damak tatlarına hitap eden pek çok zeytinyağı çeşidinin ortaya çıkmasını sağlıyor.
- Kahvaltılarda zeytin ve diğer lezzetlere eşlik eden bir sos olarak kullanılabileceği gibi yemeklerde ve salatalarda da sıklıkla kullanılıyor.
- Hafif ve mideyi yormadığı düşünülen bitkisel bir yağ olması sebebiyle birçok diyet ve beslenme programında yer alıyor.
- Antioksidan yönünden güçlü olduğu düşünülen zeytinyağı, besin değeri yüksek bir madde olarak biliniyor.
- Gıda olarak tüketimi dışında şampuan, nemlendirici, esans gibi kozmetik ürünlerin elde edilmesinde de kullanılabiliyor.
Oleamea, insanlığın eski çağlardan beri vazgeçilmez lezzetleri arasında yer alan zeytinyağını en doğal ve benzersiz hali ile siz tüketicilerine sunuyor. Siz de birbirinden kaliteli zeytinyağı çeşitlerine Oleamea online mağazası üzerinden kolaylıkla ulaşabilirsiniz!